Ακόμη και αν υπήρχε μια εύρυθμη και Δημοκρατική Πολιτεία -που δεν υπάρχει- ακόμη και αν υπήρχε η Εκκλησία του Δήμου -που ούτε αυτή υπάρχει- ακόμη και τότε, η Δημοκρατία που θα είχαν οι Έλληνες πολίτες θα ήταν και πάλι κολοβή. Μια Δημοκρατία των δύο τρίτων. Γιατί θα συνέχιζε να λείπει το έτερο τρίτο, όπως λέγεται για το «έτερο ήμισυ». Θα απουσίαζε ο ιστορικός Ευρωπαϊκός θεσμός της αιρετής Περιφέρειας. Πόσο μάλλον σήμερα που στην ουσία δεν υπάρχει κανένα από τα τρία κύρια συστατικά των επιπέδων αντιπροσώπευσης. Ούτε εκκλησία ούτε περιφέρεια ούτε Δημοκρατία. Το μόνο που υπάρχει είναι το γυαλί.

Αυτή την απάντηση έδωσα σε φίλο ο οποίος ναι μεν βλέπει τα στραβά του Δήμου όπου ζει, ναι μεν συμφωνεί με τα περί τηλεοπτικής κατοχής που όλο και λιγότεροι επιμένουν να αποκαλούν Δημοκρατία, παράλληλα όμως με έγραφε: «τι να την κάνουμε τώρα την αιρετή περιφέρεια. Γιατί να βάλουμε και καινούργιους μπελάδες στο κεφάλι; Έχουμε τόσα και τόσα προβλήματα». Όση ώρα έγραφα την απάντηση, ταυτόχρονα σκεφτόμουν, πόσο μεγάλη ζημιά έκαναν και κάνουν σε αυτό τον κόσμο, οι όποιοι κυβερνώντες που κάθε τόσο, από τη μια κατακεραυνώνουν το λαϊκισμό ενώ από την άλλη, τον αποθεώνουν. Τι άλλο άραγε είναι όταν σε κάθε δοθείσα ευκαιρία δεν παραλείπουν να μιλήσουν για την κυβερνητική στροφή προς την καθημερινότητα του πολίτη. Από την άλλη πάλι λέω, πόσες χιλιάδες ικανά στελέχη πήγαν ή θα πάνε χαράμι υπέρ του καριερισμού και αμοραλισμού που διδάχτηκαν, αντί άλλων αρχών.

Όμως δεν είναι μόνο λαϊκισμός το μόνιμο μοτίβο. Κυρίως είναι ότι το ταμείο της πολιτικής ξέμεινε από ιδέες. Παλαιόθεν δεν έχει εφόδια. Σε πείσμα μάλιστα όλων εκείνων που υποτιμούν ή αρνούνται αν δεν αντιστρατεύονται, οι ιδέες εξακολουθούν από χιλιετιών να παραμένουν ό,τι πιο πολύτιμο αγαθό έχει η πολιτική στη διάθεσή της. Η ιστορία άλλωστε έδειξε ότι από αυτές έχει μόνο να περιμένει θεραπεία και ίαση, μια χώρα που κατατρύχεται από όποιας μορφής παρακμή. Πόσο μάλλον όταν πρόκειται για πολύμορφη, όπως η δική μας. Σε κάθε πάντως περίπτωση, η αναζήτηση της πολιτικής ταυτίζεται με την αναζήτηση των ιδεών. Αν δεν συγκρουστούν αυτές με τα κακώς κείμενα και παρακείμενα, τότε ποιος άλλος θα το κάνει;

Μια άλλη φορά μπορούμε να πούμε περισσότερα για τις αδυναμίες των ιδεών. Για την παιδική τους θνησιμότητα. Για όλους εκείνους οι οποίοι χωρίς κανένα δισταγμό μιλούν για κυνήγι μαγισσών επειδή οι ίδιοι είναι κυνηγοί. Κυνηγοί ιδεών οι οποίοι τις εκλαμβάνουν ως θηράματα, βαρώντας στο ψαχνό. Και οι οποίοι βρίθουν παλαιόθεν. Από τον ακαδημαϊκό, δημοσιογραφικό και κυρίως τον τηλεοπτικό χώρο έως εκείνον της μητροπολιτικής πολιτικής. Οι οποίοι όμως δεν αποσείουν τις ευθύνες από τους γεννήτορες των ιδεών να βρουν προσφορότερους δρόμους, να τις μεταβιβάσουν, να γίνουν κτήμα των πολιτών, του λαού. Ο οποίος μόνο τότε θα πάρει την υπόθεση επάνω του. Όταν εμπνευστεί.

Από την άλλη, τα υλικά της 4ης Δημοκρατίας, από την αιρετή περιφέρεια και τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας μέχρι τις προταθείσες δυο πνευματικές αρχές ή θα είναι αγνά από πάνω έως κάτω και από μέσα έως έξω, οπότε ο κεντρικός πυρήνας των προσώπων όσο των σχέσεων θα υπακούει σε πλείστα όσα υψηλά ηθικά ασυμβίβαστα ή διαφορετικά η πιο τίμια πράξη δεν είναι άλλη από αναστολή αν όχι εγκατάλειψη του εγχειρήματος. Όπως χρειάζεται το ίδιο, εάν πρόκειται να αναλάβουν ανάλογους ρόλους τραπεζών ιδεών, κάποιες συγκεκριμένες, γνωστές, από παλιότερες αλλά και από πρόσφατες εθνικές υποθέσεις και ζητήματα γεωοικονομίας, παρατράπεζες ιδεών εισαγωγής. Τόσο από πολύ μακριά, όσο και από πολύ κοντά. Τα λέω γιατί τα έκαναν.

Πρώτο τεστ είναι η πρόταση για τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας. Το νέο κριτήριο, το οποίο ήδη αναφέρθηκε, είτε αφορά πρώην ανώτατους αξιωματούχους που από καιρού εις καιρόν πυροβολούν τη διαπλοκή και τα Μέσα με άσφαιρα πυρά είτε αφορά ομοιόβαθμους φίλους των προηγούμενων, με πρόσφατη, ιδιαίτερη πολιτική -όχι οικονομική- σχέση με τη διαπλοκή, έρχεται να συμπληρώσει το ισοδύναμο κριτήριο που έγραφα σε πρόσφατο σημείωμα. Το κατά πόσο δύναται να προσθέσει κύρος στη χώρα. Από αυτό που διαθέτει στις αποσκευές της διαδρομής του. Ούτε η αρχή της φυσικής περί ετερωνύμων που έλκονται στέκει εν προκειμένω ούτε η ποσόστωση και η παροιμία: «παπούτσι από το κόμμα σου και ας είναι κλπ».

Η αρμονική συνύπαρξη των δυο κριτηρίων, του ποιοτικού όσο του υψηλής ηθικής στάθμης, μπορεί να αποτελέσει μέτρο. Μέσα από μια νέα θεσμική παγκοσμιοποίηση, να υπάρξει μια επάξια αντιπροσώπευση του νέου Ελληνικού ονόματος, σε όλη την υφήλιο. Γιατί πέραν του συμβολισμού της ενότητας του έθνους και του εγγυητή της Δημοκρατίας, ο Πρόεδρος συνιστά από κοινού με την Κυβέρνηση τις δυο κορυφαίες εθνικές θεσμικές αντιπροσωπεύσεις στη διεθνή κοινότητα. Εννοείται ότι τέτοιου υψηλού βαθμού, πολιτικά, ηθικά όσο και πολιτισμικά κριτήρια, αποτελούν ιδιαίτερα σοβαρή υπόθεση ώστε να την αναμένει κανείς από στημένες δημοσκοπήσεις. Πόσο μάλλον να την αναθέσει σε αυτές. Τέλος τέλος, άλλο το 1995 -όταν οι πομποί της Δημοκρατίας έγιναν δέκτες και οι δέκτες πομποί- και άλλο το 2005. Ξέρω πολλούς βουλευτές που πριν εκλέξουν πρωθυπουργό, είχαν πεισθεί από τους πολίτες, που προηγουμένως είχαν πεισθεί από τις τηλεοράσεις. Όπερ έδει δείξαι, που λένε και στα μαθηματικά.

Γιατί σήμερα δεν υπάρχει πιστεύω κανείς σε αυτόν τον τόπο, που να μη κατάλαβε τι γίνεται. Αρκετά πλέον με τον τηλεοπτικό σανό και τη Δημοκρατική πλαστογραφία Κάτι που δίνει την ευκαιρία στους πολίτες να συνειδητοποιήσουν την ανάγκη να περάσουμε στην επόμενη Δημοκρατία. Δεν έχουν να φοβηθούν. Αντίθετα έχουν μόνο όφελος. Και όχι μόνο ένα. Από την επιπλέον αντιπροσώπευσή τους στο επίπεδο της περιφέρειας που σήμερα δεν υφίσταται, έως τη Δημοκρατία. Η οποία εισέρχεται σε μια διαφορετική θεσμική περίοδο όσο πολιτική λειτουργία. Περισσότερο έμπειρη και σοφή, ιδιαίτερα μετά τα όσα υπέστη κατά την χρόνια τηλεοπτική εξορία, στην οποία αυτοί που την έστειλαν, είναι δικοί της κάποτε άνθρωποι, που τους εμπιστεύτηκε.

Για τη συμβολή σε μια τέτοια περίπτωση του συλλογικού Δημόκριτου, έχω επίσης γράψει. Μπορεί η ανεξάρτητη πνευματική αυτή αρχή για τη Δημοκρατία να προτείνει πολλά και ενδιαφέροντα. Καταρχήν να βάλει κανόνες καθορισμού της διαδρομής της Δημοκρατικής ροής. Τους λεωφορειοδιαδρόμους της Δημοκρατίας που εξασφαλίζουν τη μαζική διακίνηση των ιδεών και των προτάσεων, του τι σκέπτεται δηλαδή και λέει ο κόσμος. Να ερωτηθεί πως βλέπει τα πράγματα. Αυτά να ανεβούν και να αναχθούν στη Δημοκρατική σφαίρα και όχι βέβαια αντιστρόφως, όπως γίνεται εδώ και πολλά χρόνια με τα Μέσα και τους ποικιλώνυμους δημοσκόπους. Και κυρίως τους όποιους πολιτικούς ή/ και οικονομικούς υποβολείς.

Μια τέτοια φόρμα, αναγωγής στη σφαίρα που έλεγα, η πολιτική μπορεί να την πλάσει. Να την κάνει ένα όμορφο θεσμικό άγαλμα. Τέτοιο που να την αισθάνονται τα χέρια των γλυπτών μαστόρων. Τα χέρια της πολιτικής τέχνης η οποία πρόκειται στη συνέχεια να εκθέσει το έργο σε δημόσια θέα και κριτική. Πριν την κάνει νέο Δημοκρατικό θεσμό ή ακόμη και Συνταγματικό, εμπλουτισμού της Δημοκρατίας. Η οποία κατά την επιστροφή της ανάμεσα στους πολίτες, ως το πρώτο και κύριο πολιτικό, πολιτισμικό καθώς και χρηστικό αγαθό, θα δοκιμαστεί εκ νέου. Τόσο στην ποιότητα και τη λειτουργική συνέχεια, όσο στην αντοχή.

Λέω λοιπόν ότι μια σοβαρή πολιτική απάντηση σε αυτά είναι η 4η Δημοκρατία. Αν υπάρχουν και άλλες προτάσεις, ευπρόσδεκτες. Αυτό ακριβώς χρειάζεται. Να ανοίξει επιτέλους τέτοια συζήτηση. Έως τότε πάντως, αν ένα από τα θετικά της δικής μας πρότασης, είναι η αναζωογόνηση των περιφερειών όσο της ίδιας της ομώνυμης πολιτικής, ένα άλλο είναι οι καινούργιες ηθικές σχέσεις με τα μεγάλα προβλήματα των πολιτών και του λαού. Η δημιουργία επίσης νέου πεδίου ειλικρινών σχέσεων. Σε αυτές θα δοκιμαστούν και θα κριθούν οι καινούργιοι Δημοκρατικοί θεσμοί. Από την αιρετή περιφέρεια και το νέο ρόλο του ανώτατου άρχοντα που θα έχει τον τελικό λόγο στους εκπροσώπους του κράτους στις περιφέρειες, έως τα δυο think tanks, τις ισάριθμες πνευματικές αρχές και τις θεσμικές σχέσεις τους τόσο με τον Πρόεδρο, την Κυβέρνηση και τη Βουλή, όσο τους ίδιους τους πολίτες. Κυρίως δε με αυτούς, μέσα από αμοιβαία σχέση επικοινωνίας. Ας μη σπεύσουν κάποιοι να μιλήσουν για άπλωμα τραχανά ή ποδιών πέρα από το πάπλωμα.

Γιατί είναι πολύ πιο λυπηρό όταν στη γενέθλια αυτή χώρα της πολιτικής και της Δημοκρατίας υπάρχουν πολιτικές δυνάμεις που επί χρόνια ζουν με δανεικά. Που ούτε τραχανά παράγουν ούτε έχουν πόδια. Όπως βέβαια νου. Πώς να εμπλουτίσουν τέτοιοι πολιτικοί, κατά τα άλλα, θεσμοί, τη Δημοκρατία, όταν το μόνο που έμαθαν στη ζωή τους είναι οι διασκευές των όποιων ξένων συνθέσεων που τις προσαρμόζουν ως νέοι προκρούστες στα καθ ημάς. Παρόλα αυτά αν και θα μπορούσε να παραλληλιστεί ο αναγκαίος νέος Δημοκρατικός θεσμός με έναν νέο Θησέα, μπορεί να αποφευχθεί. Να επιλεγεί ο δρόμος της Δημοκρατίας, της βαθμιαίας εξέλιξης. Γιατί δεν είναι λίγες οι φορές που ο πιο καλός σύμμαχος της όποιας συμπολίτευσης, είναι τα αντιπολιτευτικά σάλτα.

Αν η συζήτηση για τη Δημοκρατία, η οποία εδώ και καιρό έχει ανοίξει σε άλλες Ευρωπαϊκές χώρες και συνεχίζεται, έχει πολεμηθεί εκεί από κάποιους αντιδραστικούς κύκλους και μόνο -όπως π.χ. στην, ιδιαίτερα έμπειρη από Δημοψηφίσματα και από Δημοκρατίες, Γαλλία- εδώ συμβαίνει κάτι εντελώς διαφορετικό. Αν οι κυβερνώντες δεν την ανοίγουν καν, περιοριζόμενοι σε βεγγαλικά ρητά, οι αντιπολιτευόμενοι, όσο πιο πολύ διαπληκτίζονται με τους προηγούμενους εκ της πολιτικής ομολόγους τους, τόσο εξ αντικειμένου συμπαρίστανται, ώστε να μην τεθεί επί τάπητος το ζήτημα.

Γιατί η άμεσα αιρετή περιφέρεια η οποία, ως προς την ανάπτυξη και τις υποδομές της, θα κυβερνάται από το περιφερειακό συμβούλιο και τον αιρετό περιφερειάρχη, έχει να επιφέρει μια ακόμη άμβλυνση στην οξεία γωνία κορυφής της σημερινής πυραμίδας. Αρχής γενομένης από την αριθμητική που στη συνέχεια θα διεκδικήσει να επεκταθεί στα υπόλοιπα. Γιατί άλλο είναι οι μερικές έστω δεκάδες χιλιάδες ψήφοι των αιρετών, με σταυρό προτίμησης, μελών των περιφερειακών συμβουλίων, άλλο η μια ή δυο το πολύ δεκάδες χιλιάδες, με τις οποίες εκλέγονται τα μέλη του εθνικού κοινοβουλίου στις περιφέρειες των Οθωνικών μορφωμάτων, των Νομών. Ένας ακόμη λόγος της κατάργησης τους αλλά και συγκρότησης του Κοινοβουλίου της Τέταρτης Δημοκρατίας επί τη βάσει των δώδεκα ιστορικών και γεωγραφικών περιφερειών, που προτείνονται να περιληφθούν στο Δημοψήφισμα για το περιφερειακό.

Απλή είναι και η απάντηση στο ερώτημα γιατί η αντιπολίτευση δεν σηκώνει τη σημαία του. Αν ένας λόγος είναι η γνωστή σχέση με την τηλεοπτική φορμόλη και κυρίως η αγωνία να συντηρηθεί στο διάλειμμά της, κατά τη διάρκεια του κύκλου, του γνωστού ώριμου φρούτου, που ακόμη καν δεν έδεσε καρπό, ένας άλλος είναι επειδή δεν έχει να πει κάτι επί του μείζονος προκειμένου, της 4ης Δημοκρατίας. Αν είχε, γι αυτήν τότε όφειλε να προτείνει το Δημοψήφισμα που πρότεινε. Για το περιφερειακό ζήτημα, τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, την ίδια τη Δημοκρατία. Θα συμβάδιζε αν δεν προηγούνταν από την υπόλοιπη Ευρώπη, όταν εμβάθυνε κοινωνιολογικά όσο οικονομικά, αναπτυξιακά και πολιτικά καθώς και στις θετικές ή αρνητικές επιπτώσεις σε αυτά. Θα έκαμνε το πρώτο ισοζύγιο από την επόμενη Δημοκρατία, και κυρίως, τα θεσμικά οφέλη των πολιτών.

_______________