Ελθόντες δ΄ εις άντρον εθηεύμεσθα έκαστα.
Ταρσοί μεν τυρών βρίθον, στήνοντο δε σηκοί
αρνών ήδ΄ ερίφων' διακεκριμέναι σε έκασται
έρχατο, χωρίς μεν πρόγονοι, χωρίς δε μέτασσαι,
χωρίς δ΄ αύθ΄ έρσαι. Ναίον δ΄ ορώ άγγε πάντα,
γαυλοί τε σκαφίδες τε, τετυγμένα, τοις ενάμελγεν.
{ Ομήρου Οδύσσεια, ραψωδία Ι, στίχοι 218-223}

Ίσως η συνταγή του Αριστοτέλη για την παραγωγή τυριού να είναι απότοκος της προηγούμενης ενασχόλησής του με τη ζωολογία. Ίσως και να συνδέεται απευθείας με την πολιτική, χωρίς την οποία κατά τον ίδιο, ο άνθρωπος είναι απλώς ένα ζώο. Δεν αποκλείεται ακόμη, ο μοναδικός στην ιστορία και τη φιλοσοφία, Αριστοτέλειος αυτός ορισμός, να επηρεάστηκε από τον Ομηρικό εκείνο ψαλμό της Ιλιάδας που κάνει λόγο για το ότι «δεν υπάρχει πιο ελεεινό πλάσμα στη γη, μεταξύ αυτών που κινούνται και αναπνέουν, από τον άνθρωπο».

Πάντως ό,τι και να συνέβη, ο εκ Σταγίρων σοφός μοιάζει να επαναλαμβάνει ότι η πολιτική αποτελεί κινητήρια δύναμη εξανθρωπισμού. Ότι αποτέλεσμα της απουσίας της είναι τελικά ένας άνθρωπος απάνθρωπος. Κάτι ιδιαίτερα επίκαιρο. 'Αλλωστε η ανά τους αιώνες όσο η απανταχού της οικουμένης επιβεβαίωση των ελληνικών αυτών κλασσικών γραμμάτων δεν είναι τυχαία. Είναι κοινός τόπος. Ούτε έγινε τυχαία κλισέ η ακαδημαϊκή εκείνη φράση πριν από την έναρξη της παράδοσης του μαθήματος της φιλοσοφίας στα Ευρωπαϊκά και άλλα πανεπιστήμια: πάμε να κάνουμε μια ακόμη επανάληψη των Αρχαίων Ελληνικών.

Μόνο ως λυπηρό και θλιβερό μπορεί να χαρακτηριστεί στη σημερινή όσο στη χθεσινή Ελλάδα το γεγονός ότι ο τεράστιος αυτός εθνικός πλούτος παραμένει στα αζήτητα. Τα λέω αυτά διότι προτού η λεγόμενη πολιτική καταφύγει να αφορίζει τις υπόλοιπες εξελίξεις, έτσι και στο αγροτικό, -το πρώτο και καίριο αυτό ζήτημα- αντί να μοιρολογεί θα έκανε καλύτερα προηγουμένως, να Ομηρολογήσει. Από τον έναν όμηρο -αναφέρομαι στον εναπομείναντα, πλην όμως σύμπαντα τον αγροτικό και κτηνοτροφικό κόσμο- να πάει σε έναν άλλο, με όμικρον κεφαλαίο. Στον ποιητή των ομώνυμων επών. Να επιστρέψει παραγωγικά όσο επιστημονικά σε αυτά. Να αρχίσει από εκεί.

Δεν είναι του παρόντος μια δεύτερη ανάγνωση της γιώτα Θρακικής ραψωδίας της Ομήρου Οδύσσειας. Το πώς και γιατί ο Οδυσσέας με τους συντρόφους του, ευθύς αμέσως μετά από τη φόρτωση των «δώρων» του περίφημου Μαρωνείτη οίνου στα πλοία του, κατευθύνεται στη γειτονική Μάκρη του Έβρου προκειμένου να βάλει χέρι, αυτή τη φορά, στα πολύφημα Θρακικά τυριά. Ίσως δεν είναι άσχετο με αυτά, τόσο το όνομα Πολύφημος όσο η τερατοποίησή του είτε λόγω της οικονομίας του μύθου είτε σχετικής ποιητικής άδειας ένεκεν.

Όμως είναι βέβαιο, όπως άλλωστε συνεχίζει μέχρι στο τέλος της ίδιας ραψωδίας να αφηγείται ο πολυμήχανος βασιλιάς της Ιθάκης, « η σπηλιά του Κύκλωπα» δεν είναι άλλο από μια πλήρως καθετοποιημένη γαλακτοβιομηχανία {παραγωγής τυρών κλπ} όσο βιομηχανία κρεάτων μικρών ζώων, κυρίως αιγοπροβάτων. Από την άλλη πλευρά η λεπτομερειακή περιγραφή των επιμέρους χώρων και εργαλείων τυροκομίας χρειάζεται να προστεθεί στις υπόλοιπες αρετές του ποιήματος και του δημιουργού του, ων ουκ έστιν αριθμός.

Εικόνα 1. Σπηλιά Κύκλωπα, λιμάνι Μάκρης, Αλεξανδρούπολη,
Πηγή 1: Φωτόγραμμα Μιχάλη Μπολιάκη, Βενιζέλου 88, Αλεξανδρούπολη.
Ευχαριστίες συγγραφέα για την ευγενική παραχώρηση της πανοραμικής photo.

Σπηλιές Κύκλωπα υπάρχουν πάρα πολλές. Από τη Λευκάδα, τον Αστακό και τη Λακωνία έως τον Αι Στράτη, τα Γιούρα, τη Σέριφο και την Κρήτη και έως την Κάτω Ιταλία. Πρόκειται άλλωστε για ένα συχνό φαινόμενο με τους μύθους. Από την άλλη όμως, τρεις τουλάχιστον λόγοι δίνουν σημαντικό προβάδισμα στην Μάκρη του Έβρου. Ο πρώτος έχει να κάνει με τη σειρά και τη συμπερίληψη των δυο όμορων τόπων -του ενός με το Μαρωνείτη οίνο, του άλλου με τη σπηλιά του Κύκλωπα- στην ίδια ραψωδία. Ο δεύτερος είναι αυτή καθεαυτή η αφήγηση του Οδυσσέα που συνδέει τα δυο μέρη μεταξύ τους. Επίσης ως προς τους όχι και τόσο ευγενείς σκοπούς που είχε κατά τις επισκέψεις του. Ακόμη και ο ίδιος ο ποιητής χρησιμοποιεί τη λέξη «ελθόντες» {βλ. στ. 218} όταν αμέσως αποδεικνύεται ότι μπήκαν στη σπηλιά λάθρα. Ο τρίτος λόγος ενισχύει ακόμη πιο πολύ την επιχειρηματολογία, λόγω της χρήσης του Μαρωνείτη οίνου, ως όπλου.

Εικόνα 2. Μάκρη Έβρου. 'Αποψη της εισόδου της σπηλιάς.
Πηγή 2. φωτογραφία Διαμ. Τριαντάφυλλος, Αρχαία Θράκη, Αθήνα 1994, σελ. 40,
Ευχαριστίες στον ως άνω αρχαιολόγο για τη συγκατάθεση της αναδημοσίευσης,

Εξυπακούεται ότι αν η σπηλιά του Κύκλωπα βρίσκονταν αλλού, π.χ. στη Σικελία, μέχρι να φτάσουν δεν θα είχε μείνει σταγόνα από το γνωστό και ως «θείον ποτό». Θα είχαν «αφοπλισθεί» πολύ πριν. Ας μην παρασυρθούμε σε άλλες, ακόμη και λογικές, σκέψεις. Ούτε στην πιθανόν σκόπιμα αφύσικη υπόσταση των αυτοχθόνων ποιμένων και τυροκόμων ώστε να πέσουν στα μαλακά τα εις βάρος τους πλιάτσικα ούτε να μιλήσουμε για την επιστροφή στον τόπο του εγκλήματος όταν λίγο πριν οι ίδιοι με άνανδρο τρόπο δολοφόνησαν τον επικεφαλής των Θρακών Ρήσο επειδή πήγε να υπερασπιστεί τους συγγενείς του Τρώες κατά την εισβολή των Αχαιών. Ούτε τέλος να διαπιστώσουμε την ανάληψη από την παραγωγική Θράκη των ρόλων μιας νέας Τροίας. Μόνος του άλλωστε επαινείται ο Ιθακήσιος βασιλιάς για την εντός της περιοχής πειρατική δραστηριότητα. Όλα αυτά μπορούν να γίνουν μια άλλη φορά. Όπως και η ενασχόληση με την ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα οπτική του Ευριπίδη για το ίδιο θέμα, στο σχετικό σατυρικό δράμα του, Κύκλωψ.

Εκείνο βέβαια που έχει τη βαρύνουσα σημασία στη σημερινή εργασία, δεν είναι η όποια ερμηνεία της ιστορίας. Είναι η γνώση της γύρω από το ζήτημα των κυκλώπειων τυριών. Το πόσο μεγάλο είναι το βάθος στο οποίο βρίσκονται τα αγροτικά διατροφικά όσο και τα γαστρονομικά θεμέλια του Θρακικού χώρου. Από την οινοποιητική μονάδα του Μάρωνα ως τη γαλακτοβιομηχανία καθώς επίσης και κρεατοβιομηχανία του Πολύφημου. Κυρίως όμως ότι τα προϊόντα όλων τους έχουν ένα μοναδικό όσο αναξιοποίητο και μεγάλο προσόν. Είναι τα πρώτα, λόγω Ομήρου, στη γραπτή ιστορία της Οικουμένης, με ιστορική ονομασία προέλευσης. Επί το ορθότερο, προϊστορική.

Το πιο σημαντικό δώρο της αναπαραγωγής του Μαρωνείτη είναι, -έγραφα προ ετών- η ανάκτηση της ονομασίας προέλευσης, της παγκόσμια διαδεδομένης φήμης του. Έτσι λοιπόν λέω και τώρα. Η όπου Θρακικής γης βιολογική αναπαραγωγή γαλακτοκομικών προϊόντων, μπορεί αυτοδίκαια, δικαιούται δηλαδή να ανακτήσει την ιστορική ονομασία προέλευσης των μυθικών Κυκλώπειων τυριών. Η εξασφάλιση σχετικού Κοινοτικού πιστοποιητικού αποτελεί τυπική διαδικασία. Ποιος άλλωστε μπορεί να το αρνηθεί. Αυτή είναι η επιστημονική όσο παραγωγική επιστροφή στην ιστορία και πιο πέρα από αυτήν. Εν προκειμένω στη μυθιστορία και στο μύθο. Αυτό είναι ένα από τα μεγάλα δώρα της πολιτικής. Συνιστά πρώτο βήμα για τη γαστρονομική, και γι αυτό τη διατροφική, και γι αυτό την κτηνοτροφική και γι αυτό την αγροτική, και τέλος την πολιτική αναγέννηση του Θρακικού τόπου. Ένα τέλος που συμπίπτει με την αρχή.

Γιατί είναι καθήκον της πολιτικής να προηγηθεί. Να μελετήσει και παραδώσει μια νέα σοβαρή και επεξεργασμένη αρχιτεκτονική και χωροταξική αναπτυξιακή λύση και πρόταση για το αγροτικό και το κτηνοτροφικό πρόβλημα της χώρας, επόμενα το διατροφικό και το γαστρονομικό. Το σπαθί για το κόψιμο του ελληνικού γόρδιου δεσμού είναι η βιολογική και γι αυτό η ιστορική ονομασία προέλευσης. Και αυτό μπορεί να το κάνει ευκολότερα από κάθε άλλη χώρα, μόνο μια συγκεκριμένη. Αυτή εδώ. Είτε αφορά οίνους ή αγροτικά προϊόντα ή γαλακτοκομικά ή κουζίνα ή κλπ. Επιπλέον αποτελεί το μόνο σοβαρό αντίπαλο απέναντι στα όποια μεταλλαγμένα με τα κάθε τύπου προϊόντα τους. Από αγροτικούς σπόρους που διαμέσου των ζωοτροφών πρόκειται να μολύνουν την κάθε κτηνοτροφική δραστηριότητα και επόμενα με την τροφική αλυσίδα, να καταστήσουν τον άνθρωπο φορέα, έως τις απευθείας εις βάρος του μολυσματικές δραστηριότητες των μεταλλαγμένων τροφίμων. Οι δρόμοι και οι τρόποι εξάρτησης και μόλυνσης καθώς και επιβάρυνσης της υγείας του, πολλοί.

Το θέμα για την πολιτική δεν είναι απλά η εναντίωση στα γενετικά τροποποιημένα προϊόντα και τρόφιμα. Οι πρόσφατες όσο οι εν εξελίξει ευρισκόμενες αποφάσεις της αυτοδιοίκησης θυμίζουν τους αποπυρηνικοποιημένους εκείνους Δήμους και πόλεις κάποιων περασμένων δεκαετιών. Απλά πρόκειται για μια νέα βιομηχανία ανακήρυξης απαλλαγμένων από μεταλλαγμένα περιοχών. Αυτό το έργο όμως έχει ξαναπαιχτεί. Και εκεί που κρίνεται μια νέα πολιτική, δεν είναι ο χώρος της βήτα προβολής. Ούτε η άρνηση των νέων μορφών εξάρτησης, όσο βροντερή και αν είναι. Είναι το τι νέο προτείνει. Και κυρίως πως οικοδομεί την πρότασή της. Πως μπορεί να τη μετατρέψει σε αναπτυξιακό σχέδιο και πράξη εφαρμογής. Τα ίδια ισχύουν για κάθε περίπτωση των αφ υψηλού και γνωστής αφετηρίας projects. Από τις γενετικές τροποποιήσεις ως τις υψηλής περιεκτικότητας σε γενετικά τροποποιημένα δραστηριότητες τύπου fast.

Χρειάζεται μια μοντέρνα-κλασσική διατροφική όσο επίσης μοντέρνα - κλασσική γαστρονομική αναγεννητική πολιτισμική παιδεία. Καταρχήν ένας μεγάλος σεβασμός που να αρχίζει από τη Μινωική και τη Μυκηναϊκή και να φτάνει έως την κλασσική Αθηναϊκή γαστρονομία και από τη Μεσογειακή διατροφή μέχρι την Πολίτικη κουζίνα. Μπορεί εν τοιαύτη περιπτώσει οι όποιες νέες συνθέσεις και μορφές να δυσχεραίνονται, όμως και το μοντέρνο χωρίς τη δημιουργία είναι σαν τον αέρα χωρίς το οξυγόνο. Έστω είναι όπως ο σκέτος, ο καθαρός αέρας.

Η εκ νέου θεμελίωση και οικοδόμηση μιας πολιτικής παιδείας γύρω από χώρους με τέτοια χαρακτηριστικά ταυτίζεται με την έναρξη της ανάδειξής της. Ανεξάρτητα από τη γνωστή δικαίωση και πιστοποίηση της Ελληνικής φέτας, η περιγραφείσα ιστορία της και κυρίως η επεξεργασία πολιτικής ανοίγει καινούργιους ορίζοντες. Ο πρώτος από αυτούς είναι η κατοχύρωση της ιστορικής ονομασίας προέλευσης "Κυκλώπεια τυριά” όπως και "πολύφημος τυρός”. Ένας άλλος είναι η προετοιμασία έξυπνης διαφήμισης, κάτι που στην υπόλοιπη Ευρώπη την έχουν ψωμοτύρι. Αλλού με τα σκουπίδια πλέκουν μύθους και εδώ τους μύθους τους πετάνε στα σκουπίδια.

Φαντάζεται κανείς τι πέραση θα έχουν τα Κυκλώπεια τυριά και ο ούτως ή άλλως περίφημος και πολύφημος τυρός φέτα όταν διαφημίζονται με εικονογραφημένες, μεταξύ των άλλων, τις σκηνές παραγωγής. Όταν επάνω στις ετικέτες των κάθε μεγέθους συσκευασίας παραγόμενων προϊόντων, ο Ευρωπαίος καταναλωτής διαβάζει στη γλώσσα της χώρας του όσο στη διεθνή γλώσσα των κόμικς, την ιστορία τους. Όταν εμπλουτίζει τις γνώσεις του με νέες πτυχές της μυθιστορίας των Ομηρικών επών που διδάχτηκε στις εγκύκλιες σπουδές. Όταν πληροφορηθεί ότι ακόμη και ο Οδυσσέας μπήκε σε μια πρωτόγονη, παρόμοια μονάδα που βρίσκεται στον ίδιο Θρακικό τόπο με τη σημερινή επίγονο, μόνο και μόνο να δοκιμάσει τα ανεπανάληπτης γευστικότητας, και γι αυτό συνώνυμα με τον Πολύφημο, προϊόντα. Όταν ακόμη και ο πιο μεγάλος ποιητής όλων των εποχών και ολόκληρης της ανθρωπότητας διέθεσε μια ολόκληρη ραψωδία. ’λλωστε αν χρειάστηκε διακόσιους στίχους για το κρασί του Μάρωνα, αφιέρωσε διπλάσιους για το θέμα του συγκεκριμένου Κύκλωπα και των ομώνυμων τυριών {βλ. στ. 219}. 

Μια νέα αγροτική, διατροφική και γαστρονομική Θράκη έχει να κερδίσει πολλά από τον ίδιο τον πολιτισμικό της εαυτό, τη Θράκη με ιστορική ή μάλλον πιο σωστά, με προϊστορική ονομασία προέλευσης. Γι αυτό αυτονόητα προστατευόμενη. Αυτό σημαίνει ότι στον πιο ξακουστό στη γη οίνο, το Μαρωνείτη, θα προστεθούν νέα όσο αρχαία προϊόντα που θα αναπαράγονται με φυσικό και βιολογικό όσο επιστημονικό τρόπο. Τα εναπομείναντα, πλην όμως ασυναγώνιστα γευστικά πρόβεια, γίδινα και αγελαδινά γαλακτοκομικά της Θράκης -από τη φέτα και τον τελεμέ των τοπικών μικροπαραγωγών της έως τα ίχνη από τα κασέρια τους, το αξέχαστο κεφίρ, το ντρουβαντίρι, και κυρίως το πρόβειο κουρκμάτς, το μανιώτικο όπως μπορεί να ονομαστεί, μέχρι το εξαφανισμένο βουβαλίσιο βούτυρο και γάλα για το γνωστό καζάν ντιπί- μπορούν τότε να αρχίσουν να αναπαράγονται συστηματικά.

     Ναι μεν ο άνθρωπος από τη βρεφική ακόμη ηλικία του έχει εθισμό στο μητρικό γάλα, όμως επειδή αργότερα τη θέση του παίρνει συνήθως η φέτα, και επειδή αυτή, ιδίως στους Έλληνες, κατέχει τα σκήπτρα, ο μύθος που προτείνεται από τη σημερινή εργασία ώστε να συμβάλει καθοριστικά στη διατροφική αναγέννηση της περιοχής, είναι ο πολύφημος τυρός. Πρόκειται για την μεγαλύτερη στον κόσμο γαστρονομική γέφυρα. Αρχίζει από την ομηρική Θράκη, επεκτείνεται στους ενδιάμεσους ιστορικούς και αναπτυξιακούς παραγωγικούς πολιτισμούς, από την παραγωγή και την εξαγωγή γαλακτοκομικών στην κλασσική Αθήνα έως τη γνωστή από την εκκλησία Τυροφάγο και την κτηνοτροφική πόλη της Τυρολόης, και καταλήγει σε μια ονειρική διατροφικά μελλοντική Θράκη. Σε αυτήν την τελευταία, με ιδιαίτερα μάλιστα μεγάλες τοπικές, εθνικές, ευρωπαϊκές και διεθνείς αξιώσεις, αναμένεται η ιστορική όσο μελλοντική παρέα του Μαρωνείτη. Το κρασί και τυρί στη Θράκη. Θα το λέγαμε, τραπέζι με ομηρική ονομασία προέλευσης. Καλύτερα η φράση αυτή, παρά η άλλη για τους ομηρικούς καυγάδες. Τελικά, αυτό που χρειάζεται είναι να κάνει το παραγωγικό και βιολογικό ντεμπούτο του, ο όνομα πλέον και πράγμα, ιστορικής δε όσο προϊστορικής και μυθιστορικής ονομασίας προέλευσης, πολύφημος τυρός.