Ακαδημία Επιστημών της Αλβανίας.
«Πλατφόρμα για την επίλυση του Εθνικού Αλβανικού ζητήματος».
Τίρανα πρώτη έκδοση 1998, δεύτερη έκδοση 2004

Το εξαιρετικής σημασίας αυτό βιβλίο το οποίο την 20^η Οκτωβρίου έκλεισε έξι χρόνια από την πρώτη έκδοσή του στην αλβανική γλώσσα καθώς και στην αγγλική, γαλλική και γερμανική του μετάφραση, αποτελεί το πιο επίσημο κείμενο που περιγράφει την αλβανική οπτική για τη χερσόνησο του Αίμου και τους εκεί αλβανικούς πληθυσμούς.

Το βιβλίο περιλαμβάνει το κεφάλαιο εισαγωγής στο αλβανικό εθνικό ζήτημα, ενώ στη συνέχεια αναπτύσσονται οι θέσεις της Ακαδημίας Επιστημών για την αποκοπή των εθνικών εδαφών από τη μητέρα πατρίδα, η άρνηση στους αλβανικούς πληθυσμούς του δικαιώματος στον ατομικό αυτοπροσδιορισμό, Ο περαιτέρω «αποχωρισμός», όπως επιγράφεται των εθνικών εδαφών, η προκήρυξη για τη Δημοκρατία του Κοσσυφοπεδίου, η οδός για την επίλυση του ανοιχτού θέματος του Κοσσυφοπεδίου, ενώ το βιβλίο κλείνει με τις αναλυτικές αναφορές στο ζήτημα του Κοσσυφοπεδίου, των Αλβανών της πΓΔΜ, του Μαυροβουνίου, της Ελλάδας και των αλβανικών γλωσσικών και πολιτιστικών μειονοτικών ομάδων (Ιταλία, Ελλάδα- ιδιαίτερα στη Θράκη- Βουλγαρία, Ουκρανία, Βεσσαραβία, Σλαβονία, Δαλματία, Αίγυπτος και αλλού, χωρίς να αναφέρεται η Τουρκία).

Το βιβλίο αποτελεί μία σημαντική έκδοση για τους εξής λόγους:

1. Κυκλοφορεί ακριβώς πέντε μήνες πριν τους βομβαρδισμούς και την εισβολή των ΗΠΑ και των συμμάχων τους στη Σερβία-Μαυροβούνιο (Μάρτιος 1999), με πρόσχημα την ασφάλεια και την προστασία των Αλβανών του Κοσσυφοπεδίου.

2. Η εξιστόρηση του αλβανικού εθνικού ζητήματος, γίνεται με άξονα «τον σερβικό εθνικισμό (στο Κοσσυφοπέδιο), την ελληνική Μεγάλη Ιδέα (αποκόπηκε η Φλώρινα, η Καστοριά και η Τσαμουριά) και τα συμφέροντα των Μεγάλων Δυνάμεων». Αυτοί οι τρεις άξονες είχαν σαν αποτέλεσμα την διαίρεση των αλβανικών εδαφών, σε μία περίοδο που όπως αναφέρεται οι «Έλληνες, οι Βλάχοι, οι Σέρβοι, οι Μαυροβούνιοι, οι «Μακεδόνες», οι Τούρκοι ήταν μειονοτικές νησίδες σε μία ανοιχτή Αλβανική θάλασσα» (σελ.6).

3. Ο αλβανικός αγώνας για την ανεξαρτησία από το οθωμανικό κράτος (Σύνδεσμος της Πριζρένης, διακήρυξη της ανεξαρτησίας στην Αυλώνα), δεν ολοκλήρωσε την εθνική ενότητα αφού εκτός του αλβανικού κράτους έμειναν παραπάνω από το μισό των εθνικών εδαφών (σελ.10).

4. Το βιβλίο επισημαίνει ότι οι Αλβανοί απογοητεύτηκαν κατά καιρούς από τη συμπεριφορά των Μεγάλων Δυνάμεων απέναντί τους (Βερσαλλίες 1920, Παρίσι 1946, διάλυση Γιουγκοσλαβίας), σε αντίθεση με τη δική τους στάση. Η μεγάλη μάλιστα απογοήτευση ήταν στη δεκαετία του 1990 με την αναγνώριση των πρώην γιουγκοσλαβικών δημοκρατιών, και την άρνηση για την επίλυση του ζητήματος του Κοσσυφοπεδίου.

5. Στο κεφάλαιο για την άρνηση στους αλβανικούς πληθυσμούς του δικαιώματος στον ατομικό αυτοπροσδιορισμό, έχει ενδιαφέρον η οπτική για τους αλβανικούς πληθυσμούς που βίωσαν τη φασιστική κατοχή αλλά και για τη μεταπολεμική κατάσταση (ρόλος Τίτο και Ελληνική πολιτική για τη Βόρειο Ήπειρο) όπως και για τους «Τσάμηδες», οι οποίοι εκδιώχθηκαν από την Ελλάδα.

6. Το μεγαλύτερο βάρος που δίνεται στο βιβλίο για το Κοσσυφοπέδιο είναι λίγο- πολύ φυσιολογικό, αφού εκεί υπήρξε σύμφωνα τους συγγραφείς το κέντρο του εθνικού ζητήματος και η γενοκτονία πενήντα χιλιάδων Αλβανών από τις Τιτοϊκές δυνάμεις, ενώ εξορίστηκαν πάνω από τριακόσιες χιλιάδες. Εξιστορείται η γιουγκοσλαβική - σερβική πολιτική για το Κοσσυφοπέδιο από το 1946 μέχρι σήμερα σε μία προσπάθεια να δειχθεί η κατάσταση που επικράτησε για τους Αλβανούς της περιοχής.

7. Η Ακαδημία Επιστημών της Αλβανίας επισημαίνει ότι η επίλυση του ζητήματος του Κοσσυφοπεδίου και γενικότερα του αλβανικού εθνικού ζητήματος, παρότι είναι πιο πολύ περίπλοκη τώρα από ότι την περίοδο της ανεξαρτησίας, θα γίνει στη βάση του εθνικού αυτοπροσδιορισμού. Τότε και μόνο τότε τα Βαλκάνια θα έχουν ειρήνη, αφού η Διεθνής Κοινότητα και η Σερβική πολιτική θα αναγνωρίσουν τη Δημοκρατία του Κοσσυφοπεδίου.

8. Για τους Αλβανούς της πΓΔΜ- το βιβλίο γράφτηκε πριν τα αιματηρά γεγονότα του 2001- υποστηρίζεται ότι αριθμούν περίπου το 35% του πληθυσμού και βαίνουν αυξανόμενοι, κατοικούν στο στην περιοχή του νότιου Κοσσυφοπεδίου, ενώ θα μπορούσαν να έχουν μία αυτόνομη περιοχή στα πλαίσια της χώρας.

9. Για τους Αλβανικούς πληθυσμούς που κατοικούν στο Μαυροβούνιο υποστηρίζεται ότι αποτελούν το 8% του πληθυσμού και η πιο ιδανική λύση γι΄ αυτούς θα ήταν η διοικητική και πολιτιστική αυτονομία.

10. Για τους Αλβανούς της Ελλάδας, το βιβλίο υποστηρίζει ότι αυτοί ζουν στη «Φλώρινα, Καστοριά και Τσαμουριά» και σύμφωνα με στοιχεία του 1985 ήταν τριάντα χιλιάδες- δεν αναφέρονται καθόλου οι Αλβανοί εργαζόμενοι- και η καλύτερη λύση θα ήταν να διδάσκονται τη μητρική τους γλώσσα, δίνοντας ως παράδειγμα την ελληνική μειονότητα της Αλβανίας. Το κείμενο αναφέρει και τους αποκαλούμενους «αρβανίτικους» πληθυσμούς -περίπου διακόσιες χιλιάδες όπως τονίζεται - οι οποίοι αποτελούν μία γλωσσική και πολιτιστική μειονότητα, η οποία θα έπρεπε να απολαμβάνει εκπαιδευτικά δικαιώματα.

Το βιβλίο κλείνει με τα λόγια του Αλβανού αντιπροσώπου στο Συνέδριο του Βερολίνου στις αρχές του 20^ου αιώνα, Αβδούλ Φρασέρι, ο οποίος τονίζει πως «εάν οι Μεγάλες Δυνάμεις και τα γειτονικά με την Αλβανία κράτη δεν δώσουν στους Αλβανούς την ελευθερία τους, αυτοί δεν θα σταματήσουν να πολεμούν για την εθνική τους ανεξαρτησία. Όμως εάν αναγνωριστούν στους Αλβανούς τα εθνικά τους δίκαια τότε τα Βαλκάνια θα έχουν ειρήνη».

Αυτά τα λόγια αποτελούν και τη γενική επισήμανση της Ακαδημίας Επιστημών, η οποία προτρέπει τη διεθνή κοινότητα (ΗΠΑ, ΕΕ, ΟΑΣΕ, ΟΗΕ) και τα γειτονικά με την Αλβανία κράτη να αποδώσουν πλήρη δικαιώματα στους Αλβανούς. Ανεξαρτησία στο Κοσσυφοπέδιο, ίση πολιτική δύναμη στην πΔΓΜ, αυτονομία στο Μαυροβούνιο, πολιτιστικά και εκπαιδευτικά δικαιώματα στην Ελλάδα.

Συμπερασματικά το βιβλίο αποτελεί ένα ντοκουμέντο για το σύγχρονο πολίτη της Χερσονήσου του Αίμου, ο οποίος διαβάζοντας τέτοιες εκδόσεις αντιλαμβάνεται τις προσδοκίες που εκφράζονται για το μέλλον της περιοχής με τον πιο επίσημο τρόπο. Ο χρόνος πάντως θα δείξει εάν στην πολύπαθη Βαλκανική περιοχή τα μίση θα εντείνονται ή θα αμβλύνονται. Οι επερχόμενες εκλογές στο Κοσσυφοπέδιο, η βούληση δηλαδή των βαλκανικών λαών είναι ένα πρώτο δείγμα για να διαπιστώσουμε ποιος δρόμος έχει επιλεγεί.

Φάνης Μαλκίδης, 9.10.2004
Λέκτορας Δημοκρίτειου Πανεπιστήμιου Θράκης

fmalkidi@bscc.duth.gr