Γράφει
ο Διονύσης Ε. Κονταρίνης, Νέα Υόρκη,
22 Σεπτεμβρίου 2005
«Η Ελλάδα σέρνει
το χορό, ψηλά, με τους αντάρτες
χιλιάδες δίπλες ο χορός, χιλιάδες τα
τραπέζια
κι΄ειν΄οι νεκροί στα ξάγναντα
πρωτοπανηγυριώτες.»
'Αγγελος
Σικελιανός. "Eπίγραμμα"
Η 27η
Σεπτεμβρίου 1941 θα πρέπει να
αποτελεί οπωσδήποτε μια σημαντική
ιστορική επέτειο για την Ελλάδα.
Είναι η μέρα, που μέσα στους πρώτους
μήνες της μαύρης φασιστικής κατοχής,
με πρωτοβουλία του ΚΚΕ ιδρύεται στην
σκλαβωμένη Αθήνα το Εθνικό Απελευθερωτικό
Μέτωπο (ΕΑΜ).
Χάριν της ιστορίας
θα πρέπει να αναφερθεί ότι είχε
προηγηθεί η ίδρυση άλλων οργανώσεων
όπως η «Ελευθερία» στη Θεσσαλονίκη
στις 15 του Μάη 1941, η «Εθνική
Αλληλεγγύη» στην Αθήνα, στις 28 του
Μάη 1941, Το «Πατριωτικό Μέτωπο» στα
Γιάννενα, στις 2 του Ιούνη 1941, οι
οποίες όμως με την εμφάνιση του ΕΑΜ
ή ανέστειλαν τη δράση τους ή
εντάχτηκαν σ'
αυτό.
Οι κινήσεις για
την ίδρυση του Απελευθερωτικού Μετώπου
είχαν αρχίσει πολύ νωρίτερα από την
27η του Σεπτέμβρη. Στις
πρώτες μέρες του Ιούλη του
'41 το ΚΚΕ
διοργανώνει την 6η του
Ολομέλεια. Μια Ολομέλεια αμφιλεγόμενη.
Όμως μια από τις αποφάσεις αυτής της
Ολομέλειας ήταν ...να οργανώσει
τις δυνάμεις της λαϊκής εξέγερσης
για την εθνική και κοινωνική
απελευθέρωση της Ελλάδας.
Με βάση αυτή την
απόφαση της Ολομέλειας, το ΚΚΕ
εξέδωσε ανακοίνωση στην οποία μεταξύ
των άλλων έγραφε ...καλεί τον
ελληνικό λαό, όλα τα κόμματα και τις
οργανώσεις του σ'
ένα εθνικό μέτωπο της απελευθέρωσης.
Μετά από αυτή την
απόφαση, ηγεσία του ΚΚΕ, όσοι ήσαν
έξω από τις μεταξικές φυλακές και
εξορίες και οι οποίοι είχαν
σχηματίσει τη νέα ΚΕ, αρχίζει τις
επαφές με τους αρχηγούς των αστικών
κομμάτων. Δυστυχώς, στην πρώτη
προσπάθεια δεν υπήρξε καμιά θετική
ανταπόκριση. Όλοι έκριναν σαν μάταιη
μια αντιστασιακή κίνηση. Η ηττοπάθεια,
με κάποιες εξαιρέσεις, ήταν το
συναίσθημα που διακατείχε τότε τους
αρχηγούς όλων των κομμάτων. Φυσικά
αργότερα θα αποδειχτεί ότι πίσω από
την άρνησή τους κρύβονταν και κάποια
συμφέροντα. Χαρακτηριστική είναι η
συνάντηση που είχε ο Θανάσης Χατζής
μαζί με τον δημοσιογράφο του «Ριζοσπάστη»
Κώστα Βιδάλη (σφάχτηκε στη Λάρισα από
τη συμμορία του Σούρλα) όταν
επισκέφτηκαν στο σπίτι του, τον
αρχηγό του κόμματος των Συντηρητικών
Φιλελευθέρων, Στυλ. Γονατά, όπως
αναφέρεται στο 4/τομο έργο του πρώτου
« Η νικηφόρα επανάσταση που
χάθηκε.»
Ο Γονατάς φέρεται
να τους είπε ότι ...«Αυτό είναι καθαρή
τρέλα» και τους απείλησε μάλιστα
ότι αν προχωρήσουν στην ίδρυση αυτής
της οργάνωσης, θα καλέσει τους
αξιωματικούς να οργανώσουν στρατιωτικά
τμήματα, έστω και κάτω από τον
Τσολάκογλου, για να συντρίψουν την
ανταρσία στη γέννησή της.
Στα μέσα του
Ιούλη του 1941, το ΚΚΕ κάνει μια
ακόμη προσπάθεια επαφών. Ξαναβλέπει
όλους τους αρχηγούς και συζητάει
μαζί τους. Όμως το αποτέλεσμα ήταν
το ίδιο. Τα μόνα κόμματα που δέχονται
να συμπορευτούν με την απόφαση του
ΚΚΕ ήσαν το Σοσιαλιστικό κόμμα, το
Αγροτικό κόμμα και η ΕΛΔ.
Όταν πλέον χάθηκε
κάθε ελπίδα για την συμμετοχή και
των άλλων κομμάτων αποφασίστηκε από
τους αντιπροσώπους των τεσσάρων να
προχωρήσουν στην ίδρυση του «Εθνικού
Απελευθερωτικού Μετώπου».
Το βράδυ της 27ης
του Σεπτέμβρη του '41
σ΄ ένα μικρό σπιτάκι, στο βάθος μιας
αυλής, λίγο πιο πάνω από το τέρμα
της οδού Ιπποκράτους, τέσσερις
άνθρωποι συναντιούνται συνωμοτικά
και υπογράφουν το Ιδρυτικό της
οργάνωσης. Είναι οι Λευτέρης Αποστόλου,
του ΚΚΕ, Χρήστος Χωμενίδης, του
Σοσιαλιστικού Κόμματος Ελλάδας, (τον
κρέμασαν οι Γερμανοί στη Πάτρα το
1944) ο Ηλίας Τσιριμώκος, της ΕΛΔ
και ο Απόστολος Βογιατζής, του
Αγροτικού κόμματος Ελλάδας.
Όπως αναφέρεται
στο Ιδρυτικό, σκοπός του ΕΑΜ είναι
«...η απελευθέρωση του Έθνους από
τον ξένο ζυγό...» «...η κατοχύρωση
του κυριαρχικού δικαιώματος του
ελληνικού λαού, όπως αποφανθεί περί
του τρόπου της διακυβερνήσεώς
του...»
Στο Ιδρυτικό επίσης
αναφερόταν ότι «...το ΕΑΜ θα
ασχοληθεί με την διατήρηση ακμαίου
του απελευθερωτικού πνεύματος του
ελληνικού λαού...» «...με την
εξασφάλιση κατά το δυνατόν μιας
συνεργασίας με τους άλλους λαούς οι
οποίοι αγωνίζονται κατά των δυνάμεων
του 'Αξονος...»
Επίσης, μέσα από
το Ιδρυτικό, οι ηγέτες του ΕΑΜ
δήλωναν ότι «...Εις το ΕΑΜ γίνεται
ισοτίμως δεκτόν παν άλλο κόμμα ή
Οργάνωσις που δέχεται τας αρχάς του
παρόντος Ιδρυτικού, ως και να
εργασθεί δια την επιτυχίαν των σκοπών
του ΕΑΜ...»
Με την κυκλοφορία
του Ιδρυτικού, οι αρχηγοί τών
αντιδραστικών κομμάτων, των κομμάτων
που δεν δέχτηκαν να συμμετάσχουν
στην ίδρυση του ΕΑΜ, βρέθηκαν προ
τετελεσμένου γεγονότος.
'Αρχισαν αμέσως
τις αντιδράσεις τις οποίες πολύ
σύντομα ο ελληνικός λαός θα τις
πλήρωνε πολύ ακριβά.
Το ΕΑΜ όμως
απτόητο προχώρησε στην πραγματοποίηση
των σχεδίων του.
Στις 10 του Οχτώβρη
του '41 το
ΕΑΜ κάνει την επίσημη εμφάνισή του
με ένα Διάγγελμα-Μανιφέστο « προς
τον ελληνικό λαό, προς όλους τους
Έλληνες που η καρδιά τους χτυπάει
για το ξεσκλάβωμα της πατρίδας...»
όπως έγραφε. Και τους καλούσε να
ξεσηκωθούν, να ενταχθούν στο ΕΑΜ και
να πολεμήσουν τον καταχτητή.
«...Ο αγώνας δεν
θα είναι εύκολος, μα το έπαθλό του
αξίζει κάθε θυσία. Και το έπαθλο αυτό
θα είναι μιά Νέα Ελλάδα, ελεύθερη
και ανεξάρτητη, κτήμα του λαού
της...»
Πολύ σύντομα κάτω
από τις τάξεις του βρίσκεται το μεγαλύτερο
μέρος του λαού της Ελλάδας. Σε
εκατομμύρια μετριούνται οι οπαδοί
του οι οποίοι αρχίζουν τον αγώνα
ενάντια στον καταχτητή.
Στις 28 του Οχτώβρη
του '41 με
εντολή του ΕΑΜ ο λαός της Αθήνας εξαθλιωμένος
από την κατοχική πείνα δεν θα
διστάσει να ξεχυθεί στους δρόμους
για να πανηγυρίσει το έπος του
ελληνικού λαού στα βουνά της Αλβανίας.
Θα ακολουθήσουν απεργίες και άλλες
κινητοποιήσεις που θα κάμουν τους καταχτητές
να καταλάβουν ότι απέναντί τους
πλέον έχουν ένα ξεσηκωμένο έθνος.
Σε λίγο ο
ιστορικός χειμώνας του
'41, ο χειμώνας
που σώριασε στους δρόμους της Αθήνας
πάνω από 250 χιλιάδες ανθρώπους,
πεθαμένους από την πείνα που είχε
επιβάλει ο καταχτητής, δεν θα πτοήσει
το ΕΑΜ που θα συνεχίσει και θα
απλώσει τη δράση του σε όλη την
Ελλάδα. Και θα προχωρήσει και στον
ένοπλο πλέον αγώνα με την διοργάνωση
του θρυλικού ΕΛΑΣ.
Το Μάη του
'42 ο
'Αρης Βελουχιώτης
μαζί με άλλους εννιά συντρόφους θα
κάμει την εμφάνισή του στη Δόμνιτσα
της Ευρυτανίας και θα μιλήσει για
τον ένοπλο αγώνα που ξεκινάει ο
ΕΛΑΣ.
«Στ'
άρματα, στ'
άρματα εμπρός στον αγώνα
γιά τη χιλιάκριβη τη λευτεριά...»
θ΄ ακουστεί θριαμβευτικά
πάνω στις κορφές των βουνών. Η
Εθνική Αντίσταση, έργο του ΕΑΜ,
αρχίζει να γράφει την ιστορία της.
Και την έγραψε με γράμματα χρυσά.
Παράλληλα με τον
ένοπλο αγώνα του ΕΛΑΣ, το ΕΑΜ θα ξεκινήσει
τον εκπολιτιστικό αγώνα του στην ύπαιθρο
που ελευθερώνεται από τον καταχτητή.
Λίγους μόλις μήνες μετά, μια νέα κατάσταση
θα διαμορφωθεί στην ελληνική ύπαιθρο.
Θα καθιερωθεί η Τοπική Αυτοδιοίκηση
και θα δοθεί έτσι η εξουσία στο λαό.
Θα αρχίσει η λειτουργία των σχολείων.
Θα παταχθεί κάθε είδος ληστείας και
θα εκλείψει η ζωοκλοπή. Θα λειτουργήσουν
τα λαϊκά δικαστήρια. Η εκκλησία θα
πάρει τη διοίκηση στα χέρια της. Μια
Νέα Ελλάδα αρχίζει να γεννιέται πάνω
στα βουνά. Μια Ελλάδα που τρία
χρόνια μετά η ελληνική αντίδραση και
οι «σύμμαχοι» θα την γκρεμίσουν μέσα
στο αίμα και την συφορά.
27η
Σεπτέμβρη 2005. Εξηντατέσσερα χρόνια
από την ίδρυση του ΕΑΜ. Μια ημερομηνία
που άφησε τη σφραγίδα της στη χώρα
μας και αποτελεί σημαντικό σταθμό
στην Ιστορία του ελληνικού Έθνους.
Διον. Ε. Κονταρίνης