η φωνή σου

η στήλη μας

Αλέξανδρος ο Μέγας

Alexander der Grosse

Η ΑΜΠΕΛΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ ΥΠΟ ΔΥΣΜΕΝΕΙΑ
Του Πασχάλη Χριστοδούλου*

Με το που στράγγισαν τα νερά του κατακλυσμού, "ήρξατο Νώε άνθρωπος γεωργός γης και εφύτευσεν αμπελώνα"
(Γένεσις, θ' 20).

Ελάχιστες γνώσεις μυθολογίας και ιστορίας για τον τόπο μας απαιτούνται για να γνωρίζει κανείς ότι η Θράκη υπήρξε η πατρίδα, του παγκοσμιοποιημένου θεού του κρασιού, του Διόνυσου. Γι' αυτό φρόντισε κι ο Ίωνας ποιητής, ο Όμηρος, με την αναφορά του, στην Οδύσσεια και στον Μαρωνίτη οίνο με τον οποίο ο πολυμήχανος Οδυσσέας μέθυσε τον Κύκλωπα απελευθερώνοντας τον εαυτό του αλλά και τους συντρόφους του. Ακόμη οι Θράκες ως δεινοί καλλιεργητές και οινοπαραγωγοί εμφανίζονται να είναι οι αποκλειστικοί προμηθευτές των Ελλήνων κατά τους Μυκηναϊκούς χρόνους, σύμφωνα πάντα με τον Όμηρο στην Ιλιάδα.
Αν όμως τα παραπάνω κινούνται στο χώρο της βίβλου και της μυθολογίας, ο αμπελώνας της Μαρώνειας, του Σουφλίου, της Σαμοθράκης, του Τριγώνου είναι μια υπαρκτή και αδιαμφισβήτητη πραγματικότητα. Ποιος δεν γνωρίζει το τσίπουρο του Σουφλίου που με το μετάξι του αποτελούν στοιχεία μιας ισχυρής παρουσίας στον παγκοσμιοποιημένο χώρο. 'Αλλωστε αυτό μαρτυρεί και η πρόσφατη ιστορία του, όταν οι δυο αυτές δραστηριότητες είχαν καταστήσει το Σουφλί οικονομικό και πολιτιστικό κέντρο στην ευρύτερη περιοχή. Οι δέκα και πλέον ποικιλίες σταφυλιών που καταγράφονται όχι μόνο στον ελληνικό αμπελογραφικό άτλαντα (1) αλλά και σε άλλες επιστημονικές εκδόσεις και αναφέρονται στο Σουφλί μαζί με πολλές ακόμα της ευρύτερης περιοχής του Έβρου και της Θράκης. Ο γιορτασμός του Αγίου Τρύφωνα, του προστάτη των αμπελιών στα Δίκαια, αποδεικνύουν του λόγου του αληθές. Αναδεικνύουν ταυτόχρονα και την ανάγκη δημιουργικής και παραγωγικής επιστροφής στη μυθολογία και στην ιστορία.
Οι Γάλλοι δεν είχαν το μύθο, το δημιούργησαν. Έτσι πρωταγωνιστούν εδώ και αρκετές δεκαετίες στην παγκόσμια αγορά των κρασιών. Φρόντισαν γι' αυτό να δημιουργήσουν όλη εκείνη την απαραίτητη επιστημονική υποδομή. Αυτό το μύθο επιχειρεί να οικειοποιηθεί και η Βουλγαρία με την προσπάθεια κατοχύρωσης κρασιού με ονομασία προέλευσης trakia. Στη χώρα μας, την πατρίδα του Διόνυσου, δεν υπάρχει ακόμη μια πανεπιστημιακή σχολή οινολογίας ούτε καν για μεταπτυχιακό. Η ύπαρξη σχολής οινολογίας στο πανεπιστήμιο της Ρωμανίας δίπλα στην υπό αναμπέλωση Μαρώνεια, τμήματος οινολογίας και μουσείου οίνου(2) στο Σουφλί στην κιβωτό του αμπελώνα του Έβρου, συνιστούν μια σοβαρή πολιτική ώστε η Θράκη να γίνει και πάλι αμπελόεσσα. Ταυτόχρονα αποτελούν τα θεμέλια μια αγροτικής αναγέννησης αφού η Θράκη ως ιστορικός δικαιούχος της πολίτικης κουζίνας αλλά και παράδεισος γευστικών και ποιοτικών αγροτικών προϊόντων, μπορεί να αναδειχθεί σε πρότυπο γαστρονομικής παρουσίας σε παγκόσμιο επίπεδο.
Αντ' αυτών όμως στα προηγούμενα χρόνια προωθήθηκαν οι επιδοτούμενες εκχερσώσεις αμπελώνων και δεν έγινε καμιά προσπάθεια καταγραφής των τοπικών ποικιλιών. Έτσι σήμερα κι ενώ ο Έβρος βρίσκεται εκτός των διαδικασιών αναμπέλωσης και τα στρέμματα που εγκρίθηκαν για τη Ροδόπη είναι στάχτη στα μάτια, «ευγενικός» εκπρόσωπος της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Έβρου δηλώνει ανερυθρίαστα ότι δεν είχαμε τοπικές ποικιλίες(3). Δεν χρειάζεται να του πει κανείς ότι αν είχαμε αμπελώνες, τοπικούς οίνους και οινοποιεία δεν θα χρειαζόμασταν καμιά κατανομή ποσοστώσεων. Όπως δεν χρειάζονται να περιμένουν την κατάρτιση του αμπελουργικού μητρώου, που κύριος οίδε πότε θα γίνει, οι Σουφλιώτες αγρότες ώστε να προχωρήσουν στην αναμπέλωση του ημιορεινού αγροκτήματος. Ήδη το πράττουν με ποικιλίες τοπικές που τις γνωρίζουν από τους παππούδες τους και όχι από τους «ειδικούς» ή τους μορφωτικά ανεπαρκείς πολιτικούς. Γνωρίζουν επίσης πολύ καλά αυτοί και όχι οι επίσημοι της πολιτικής στην περιοχή, ότι στο Σουφλί στις αρχές του προηγούμενου αιώνα λειτουργούσε το οινολογικό εργαστήρι του Παπατσιλέκα.
Δεν ανήκω σ' αυτούς που τις μεταφυσικές τους ανησυχίες τις μεταφέρουν στην πολιτική ούτε σ' όσους ελπίζουν ή προσδοκούν σε θαύματα. Αντίθετα πίστευα και συνεχίζω να θεωρώ ότι ο ρεαλισμός, η μορφωτική κυρίως επάρκεια, η ιστορική μνήμη, η ηθική και η ανάλυση των σύγχρονων δεδομένων, αποτελούν τις θεμελιώδεις αρχές της πολιτικής. Ακόμα, η αγάπη για τον τόπο, τη χώρα, τους πολίτες, είναι το υπόβαθρο πάνω στο οποίο διαμορφώνεται το όραμα και το σχέδιο. Αλλά πως μπορείς να αγαπάς τον τόπο σου και να μένεις άφωνος, άρα να γίνεσαι συνεργός, στην καταβαράθρωσή του;
Η επεξεργασία και η μεταφορά στην Ε.Ε. του αιτήματος για την αναβίωση του θρακικού αμπελώνα, μπορεί να αξιοποιήσει όλα εκείνα τα πλεονεκτήματα που αφορούν το έδαφος, το κλίμα, τη μυθολογία, τον πολιτισμό, την ηθική και την ανάπτυξη. Ποιος όμως θα το πράξει; Οι συμπολιτεύσεις αλλά και οι συμπολιτευόμενες αντιπολιτεύσεις με τους κατά καιρούς εκπροσώπους τους σε όλους τους θεσμούς, από τα δημοτικά συμβούλια μέχρι και το ευρωκοινοβούλιο σιώπησαν και σιωπούν(4). Η ανυπαρξία δράσεων στο ΠΕΠ της περιφέρειας ΑΜΑΘ(5) που αφορούν στην αμπελοκαλλιέργεια δεν συνιστά όνειδος μόνο για τους καϊμακάμηδές της αλλά και όσους υπηρέτησαν και υπηρετούν τη λογική αυτή. Ακόμα και σε όσους την ανέχονται.
Το Φθινόπωρο την εποχή του Οινοπίωνα, γιου του θεού Διόνυσου, που είναι η προσωποποίηση του τρύγου, τότε που το μπρούσκο του Σουφλίου αποτελεί ελκτικό παράγοντα και οι άμβυκες, με την άνιση μεταχείριση από το Υπουργείο Οικονομίας σε σχέση με άλλους στην υπόλοιπη χώρα, αποστάζουν το γνωστό τσίπουρο, εμείς με πολιτικές πρωτοβουλίες θα φέρουμε το αμπέλι στο κέντρο της πολιτικής. Γιατί σύμφωνα με τον Αριστοτέλη ο άνθρωπος δεν είναι μόνο ζώον πολιτικό. Είναι και η ηθική αναπόσπαστο μέρος της πολιτικής και αυτοί που έδωσαν εξετάσεις στη Θράκη και απέτυχαν δεν έχουν ούτε ηθική ούτε και πολιτική. Και δεν τα έχουν επειδή δεν έχουν ιδέες, άρα δεν μπορούν να κυβερνούν. Το ζήτημα δεν είναι αν πιστεύουν στην ανάπτυξη του τόπου ή όχι αλλά αν μπορούν να την πετύχουν(7). Η ιστορία απέδειξε ότι δεν το μπορούν.

 

(1). Οι ποικιλίες Αλπονουρά, 'Ασπρο Μυρωδάτο, Βουλγαρούδια, Καρναχαλάδες, Κερατσούδα, Παπάς, Τσουγιάννηδες, Μπογιαλαμάδες κ.ά. αναφέρονται στους «δρόμους του κρασιού» http://www.wineroads.gr/Varieties/Greek/VarietiesIndex.htm  και στον αμπελογραφικό άτλατντα του Χαραλ. Κοτίνη, έκδοση του Υπουργείου Γεωργίας, 1985

(2). Μιχάλη Χαραλαμπίδη, «Αγροφιλία - Αγροτική Αναγέννηση - νέα αγροτικότητα», Εκδόσεις, Γόρδιος.
(3). Εφημ. «ΠΡΩΤΗ» αριθμ. Φυλ. 254 28 Μαΐου 2003 «ΕΞΑΙΡΕΣΗ ΤΩΝ ΑΜΠΕΛΩΝΩΝ ΤΟΥ ΕΒΡΟΥ ΑΠΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ»
(4). Η συμπεριφορά του δημάρχου Σαμοθράκης κ. Χανού δυστυχώς δεν είχε συμμάχους στον χώρο της Αυτοδιοίκησης. Εκεί βασιλεύει ο εφησυχασμός και η λογική του παραγοντισμού και της ετεροδιοίκησης. ΠΕΠ περιφέρειας ΑΜΑΘ http://www.ypes.gr/periferiakh.htm 
(6)http://www.oinopion.gr/gr/legend.html
(7) «Η περίπτωση του Μαρωνείτη οίνου» του Χρήστου Κηπουρού
http://alex.eled.duth.gr/ 

Θράκη, Ιούνιος 2003

pashalsf@otenet.gr 

*Ο Πασχάλης Χριστοδούλου είναι πρώην Δήμαρχος Σουφλίου και υποψήφιος Νομάρχης τον Οκτώβριο του 2002.
Μέλος της ΔΠΕ (Δημοκρατική Περιφερειακή Ένωση)

Όταν "κοιμάσαι" άλλος γράφει ιστορία
ο μετανάστης

Εμείς το αραχάνθος τα σκορπίδια, οι διάττοντες, επιβήτορες στη ξένη γη, μέσα στο σκοτάδι της μέρας, στ' αχνάρια του Διογένη, με τη βούληση μας, να θεμελιώσουμε την υποδομή του ελληνικού οράματος. Να βρούμε τη χαμένη μας ταυτότητα...!
Μάγειρας

Όποιος ελέγχει το παρόν,
ελέγχει και το παρελθόν.

 Όποιος ελέγχει το παρελθόν,
"καθορίζει" το μέλλον
George Orwell

 ΑΡΧΕΙΟ