η φωνή σου

η στήλη μας

Αλέξανδρος ο Μέγας

Alexander der Grosse

Τότε και σήμερα.

Στα πλαίσια του ξεσηκωμού της Επετείου της 17^ης του Νοέμβρη, πήραμε και δημοσιεύουμε το παρακάτω κομμάτι από το βιβλίο του «Μάγειρα» «Το Πτυχίο». Έτσι, για όσους είχαν βρεθεί στο μέτωπο της αντιδικτατορικής πάλης να ξαναθυμηθούν τους ωραίους αγώνες τους, αλλά να πληροφορηθούν και οι νεότερες γενεές τα δεινά που πέρασε τότε σύσσωμος ο ελληνικός λαός.

«..Η μεγαλύτερη προσπάθεια ένωσης των αντιδικτατορικών δυνάμεων έγινε το 1970 κάτω από την ομπρέλα του ΕΑΣ.(Εθνικό Αντιστασιακό Συμβούλιο).Τόπος συνάντησης είχε οριστεί το Ντύσσελντορφ. Η Αστυνομία είχε προμηθευτεί από νωρίς τα ονόματα των προσωπικοτήτων που θα έφταναν στο Ντύσσελντορφ και τα δρομολόγια τους. Για τον Μίκη Θεοδωράκη είχε δοθεί άφιξη αεροπορικώς από Σουηδία, ενώ στην πραγματικότητα εκείνος θα έφτανε από Ανόβερο με αυτοκίνητο και με ειδική ασφάλεια του ΠΑΜ. Οι άνδρες της Αστυνομίας, οι οποίοι είχαν πάρει αυστηρά μέτρα στο αεροδρόμιο, όταν προσγειώθηκε το αεροπλάνο του τακτικού δρομολογίου Στοκχόλμης, Ντύσσελντορφ και δεν είδαν τον Θεοδωράκη να καταβαίνει από το αεροπλάνο. Τηλεφώνησαν στον Αντώνη να του ανακοινώσουν, ότι ο Θεοδωράκης δεν είχε έρθει όπως είχε κοινοποιηθεί και δε γνώριζαν τον λόγο γιατί. Όταν όμως ο Αντώνης τους έκανε γνωστό, ότι αυτός βρισκόταν στο σπίτι του, εκείνοι έμειναν άναυδοι. Ο δε Διοικητής που δεν το θεωρούσε δυνατό επέμεινε.«Αν ερχόταν ο Θεοδωράκης με το δρομολόγιο της Στοκχόλμης αδύνατο να μην τον βλέπαμε με τα δύο μέτρα μπόι που έχει».

Ναι! Είπε ο Αντώνης «Εκεί ήταν το λάθος σας. Κοιτούσατε πολύ ψηλά, ενώ αυτός περνούσε κάτω από τα μάτια σας καθισμένος σε αναπηρικό καρότσι.»

Ο Ανδρέας Παπανδρέου αν και είχε υποσχεθεί ότι θα έρθει στη συνάντηση εκείνη, δεν εμφανίστηκε. Στην ίδρυση του ΕΑΣ τελικά πήραν μέρος, η Δημοκρατική 'Αμυνα, την οποία αντιπροσώπευε ο Γεώργιος Μυλωνάς, κεντρώα παράταξη, από την αριστερά το ΠΑΜ με αντιπρόσωπο τον Μίκη Θεοδωράκη, από το Χώρο της δεξιάς ο Βουλευτής της Ε.Ρ.Ε. της τελευταίας Βουλής των Ελλήνων πριν τη δικτατορία Βουλουδάκης που είχε επαφές με τις πιο δραστήριες αντιδικτατορικές οργανώσεις της Ε.Ρ.Ε στο εξωτερικό. Το ΚΚΕ κατ' εντολή της KGB ούτε ήθελε να ακούσει για πράξεις δυναμικού αντιστασιακού περιεχομένου και την κάθε κίνηση προς αυτή τη κατεύθυνση την τιμούσε με την απουσία του. Στο Ντύσσελντορφ -Düsselstrasse 78- στην κατοικία του Αντώνη υπογράφτηκε το ιδρυτικό του Εθνικού Αντιστασιακού Συμβουλίου, ΕΑΣ. Το ΕΑΣ, στο πρόγραμμα του περιέλαβε και τη θέση «Αγώνας με όλα τα μέσα κατά της δικτατορίας» Δηλαδή δεν απέκλειε την ένοπλη αντίσταση κατά της χούντας. Μετά το πέρας της συγκέντρωσης έγινε δημόσια συνάντηση σε μια αίθουσα με πεντακόσιες θέσεις. Αν και είχε γίνει πληροφόρηση μόνο δια στόματος, η αίθουσα είχε γεμίσει. Από όλες τις πολιτικές παρατάξεις και τα κόμματα, ανοργάνωτοι αντιδικτατορικοί, αλλά και μέλη του ΚΚΕ (εξωτερικού) είχαν έρθει στην συγκέντρωση. Μπροστά σ΄ ένα άκρατο από αγωνιστικό ενθουσιασμό ακροατήριο μίλησαν οι εκλεγμένοι αντιπρόσωποι του ΕΑΣ, κάνοντας γνωστό τους στόχους του. Στην κατάμεστη αίθουσα ενώ συνεχιζόταν η ομαδική συζήτηση. Για μια στιγμή ο Θεοδωράκης γύρισε προς τη μεριά του Αντώνη, που καθόταν στο ίδιο τραπέζι και του ρώτησε με κάποιο πάθος δείχνοντας το πιάνο που βρισκόταν πάνω στην έδρα.

-Παίζει εκείνο το εργαλείο;

-Δεν ξέρω! Απάντησε ο Αντώνης και σηκώθηκε από τη θέση του, προχώρησε προς το μέρος του μπουφέ που ήταν πίσω από το αμέσως τοίχο. Βρήκε τον ιδιοκτήτη της μπιραρίας που γέμιζε τα ποτήρια με μπίρα και με όσοι ευγένεια διέθετε τον ρώτησε.

-Με συγχωρείτε θα ήθελα να μάθω αν το πιάνο είναι εντάξει.

-Ναι! Είναι πολύ εντάξει. Πλήρωσα εκατόν πενήντα Μάρκα, το κούρντισα μόλις χθες. Αύριο έχω κοντσέρτο, ο πιανίστας είναι πολύ ευαίσθητος, μια νότα να φαλτσάρει τα παρατάει, φεύγει. Μια φορά την έπαθα, μου φτάνει. Δεν μπορώ ν' αφήσω κανένα στο πιάνο. Μιλούσε χωρίς να κοιτάει τον Αντώνη στα μάτια, ενώ γέμιζε με τέχνη τα ποτήρια της μπίρας, τα τοποθετούσε στη σειρά πάνω στο μπουφέ για να προλάβει τους διψασμένους πελάτες του. Ο Αντώνης δεν είχε πολλές ελπίδες πλέον να συνεχίσει τη συζήτηση. Δεν έχασε όμως το θάρρος του και τον ρώτησε ξανά.

-Μήπως έτυχε να δείτε το φιλμ « Ζορμπάς;»

-«Αλέξης Ζορμπάς! Και βέβαια το είδα, πολλές φορές μάλιστα. Με μουσική του Μίκη. Χορεύω και συρτάκι!»

Ο Αντώνης κράτησε την ανάσα του, πήρε θάρρος να συνεχίσει τη συζήτηση με τον κάπελα, παρά τη νευρικότητα που του είχε προκαλέσει πάνω στη δουλειά του.

-Ο Μίκης Θεοδωράκης θα παίξει στο πιάνο σας.

-Ποιος Μίκης; Πού είναι ο Μίκης;

-Στο μαγαζί σας είναι, μέσα στη μεγάλη αίθουσα. Απάντησε χαρούμενος ο Αντώνης, όταν είδε ενθουσιασμένο τον Γερμανό.

Μόλις είχε τελειώσει την πρόταση του, κι ο Γερμανός είχε χαθεί πίσω από τον μπουφέ, αφήνοντας παρατημένα τα μισογεμισμένα του ποτήρια και την απαιτητική πελατεία του. Δεν άργησε να γυρίσει φορτωμένος με τις φωτογραφικές του μηχανές και έτρεξε στην αίθουσα. Ξεσκέπασε το πιάνο και στήθηκε και φωτογράφιζε ασταμάτητα τον Θεοδωράκη που ανέβηκε στην έδρα να παίξει.

Αν και δε συγκρινόταν το σύμπαν με τη μικρή εκείνη αίθουσα, από τη μια στιγμή στην άλλη, άρχισαν να λειτουργούν εκεί μέσα όλοι οι φυσικοί νόμοι: η έκρηξη, η διαστολή, η συστολή, η σύγκρουση ηλεκτρονίων, πρωτονίων, γινόντουσαν δονήσεις σεισμικές. Η μάζα της ύλης διασπασμένη σε άτομα κινιόταν στη δική του τροχιά. Συναρπαστικός ο Μίκης στο πιάνο ανεβοκατέβαινε όλες τις κλίμακες. 'Αναρθρες φωνές με ρυθμό ακολουθούν τη μουσική του. Δεν είχε σημασία ποιος τραγουδούσε σωστά και ποιος έκανε φάλτσο. Ο Θεοδωράκης παίζει στο πιάνο, τραγουδάει το «Σωτήρη Πέτρουλα. Αυθόρμητη δική του σύνθεση, που την έχει εμπνευστεί στη κηδεία του δολοφονημένου νέου από οργανωμένους τραμπούκους της αστυνομίας στην προδικτατορική εποχή. Όρθιοι, αγκαλιασμένοι μέσα στην αίθουσα τραγουδάνε όλοι μαζί του. Ο τόπος και ο άνθρωπος μέσα σ΄ ένα χρόνο που τους πιέζει συγκοινωνούν. Είναι δύσκολο να περιγράψεις την ομορφιά, όταν αυτή βγαίνει μέσα από τον πόνο. Η κάθε νότα έχει το νόημα της ελευθερίας. Δε σβήνει κανένας τα δάκρυά του. Είναι δάκρυα χαράς και λύπης, ενθουσιασμού και απόγνωσης, αγάπης και μίσους. Τα ανθρώπινα αυτά σωματίδια είχαν βρεθεί για μια στιγμή στο μαγνητικό πεδίο της κοινωνικής τους θύελλας. Ήσαν ικανοί και κατάφερναν να εξηγήσουν με τις κινήσεις του σώματος τους, γιατί το μήλο πέφτει κάτω στη μιλιά και η Γης γυρίζει γύρω από τον Ήλιο. Είχαν βγει έξω από το ηλιακό τους σύστημα. Ψάχνανε άλλο γαλαξία. Σ΄ ένα αναπάντεχο περιβάλλον, σε μια ανιστόρητη στιγμή, ταξιδεύοντας στο άπειρο είχε βρει ο καθένας τον εαυτό του και αναγνώριζε την διαφορετικότητα του άλλου. «Αυτά τα δέντρα δε βολεύονται με λιγότερο ουρανό, αυτές οι πέτρες δε βολεύονται κάτω απ΄ τα ξένα βήματα.» Ο Θεοδωράκης βρίσκεται σε έκσταση. Έχει κλεισμένα τα μάτια του, τραγουδάει με το σώμα, τη ψυχή, τη διεισδυτική βραχνή φωνή του. Οι δύο μακρουλοί βραχίονες του καθοδηγούν τα αισθησιακά του δάχτυλά πάνω στα πλήκτρα του πιάνου. Διοχετεύει τη μουσική στα αυτιά από εκεί κατευθείαν στο αίμα και ανατριχιάζει ολόκληρο το σώμα. Τώρα πια έχουν αρχίσει οι περιστασιακές εκρήξεις της άμορφης μάζας να μετουσιώνονται σε μόνιμη αγωνιστική πορεία. Μέσα από τη συναισθηματική λαϊκή ψυχή να διαγράφεται η συνισταμένη της ενιαίας αντιδικτατορικής πάλης. Είναι έτοιμη, η μάζα σαν σε μαθηματική εξίσωση, να δώσει αυτοστιγμεί και τη λύση των πολύπλοκων κοινωνικών της προβλημάτων. Ο Γερμανός, με τις κάμερες κρεμασμένες στο λαιμό του, δεν παίρνει πια φωτογραφίες. Στημένος στη γωνιά, μαζί και οι πελάτες του που έχουν ξεχάσει τη δίψα τους, παρακολουθούν άναυδοι το εκστατικό ανθρώπινο νεφέλωμα. Αυτοί οι άνθρωποι, με τη στροφή στα πικραμένα τους χείλη: «είμαστε δυο, είμαστε τρεις, είμαστε χίλιοι δεκατρείς», δεν είχαν παράλογες απαιτήσεις στη ζωή. Με το σώμα και το πνεύμα τους συνδύαζαν την αρμονία στη βάση της ομαλής κοινωνικής ζωής. Δίνανε περιεχόμενο στο νόημα «άνθρωπος». Πειθαρχούσαν μόνο στη δύναμη της αγάπης για τη ζωή κι ας ήταν προς στιγμή σκοτεινή άβυσσος. Επέμειναν να δημιουργούν χωρίς σκοπέλους και να συγκρούονται τότε μόνο με τους άλλους, όταν επρόκειτο μόνο για το δίκιο. Διέπονταν από ευγενικές φαντασιώσεις και δε θα παραδέχονταν ποτέ τους ότι είναι ηττημένοι. « Σώπα που να ναι θα σημάνουν οι καμπάνες. Αυτό το χώμα είναι δικό τους και δικό μας». Ο Μίκης έχει συνθέσει την αίθουσα μαζί με το περιεχόμενό της και την έχει κάνει τραγούδι. Προσπαθεί να ξεπεράσει τον ίδιου τον εαυτό του. Έχει γίνει ο πολλαπλασιαστής του ανώτερου και του κατώτερου, σε μια τραγική στιγμή, όταν μέσα στα αδυσώπητα διλήμματα για τη ζωή, σε μια απεγνωσμένη προσπάθεια, σπινθηροβολούν σήματα ελπίδας για τη κοινωνική λύτρωση. Οι γενναίες υπαρξιακές κοινωνικές μορφές, που είχαν τολμήσει να έρθουν στη αίθουσα εκείνη, που κουβαλούσαν μέσα τους την ομαλοποιημένη θέση και αντίθεση. Μόνο με τις γκριμάτσες των προσώπων τους, το κλάμα, το τραγούδι, τις μη σκηνοθετημένες, ελεύθερες κινήσεις τους. Με την αυθόρμητη μνημειακή, «Συναυλία των Ελεύθερων», που δεν έγινε τίτλος εφημερίδων αλλά ούτε καν είδηση, στερέωναν τη βάση της αυριανής ελληνικής κοινωνίας. Τα χέρια του Θεοδωράκη παράλληλα και χιαστή, με τους ώμους κυρτούς προς τα εμπρός διοχετεύουν τη μαγεία της διεγερτικής μουσικής του. Εκείνο το αυθόρμητο, αντιστασιακό ξέσπασμα, αμέσως μετά την ίδρυση του ΕΑΣ με σκηνικά που δε θα επαναλαμβάνονταν άλλη φορά, αποτελούσε έναν από τους σημαντικότερους σταθμούς της αντιστασιακής πορείας. Η νύχτα προχωρούσε, οι όροι αντιστρέφονταν. Τα σώματα παραδίδονταν άθελά τους στο κάματο του χρόνου. Από την εκστατική λάμψη των προσώπων τους ζωγραφίζονταν πύρινες εικόνες αφηρημένης τέχνης, που διατράνωναν το βάθος της βουλιμίας τους για την προσωπική τους ελευθερία. Η σπάνια αυτή εκδήλωση στο χώρο της πατριωτικής αντιδικτατορικής πάλης, έφτανε στο αμνημόνευτο τέλος του. Αυτή δεν ήταν μόνο κραυγή, ήταν θελημένη αποφασιστική παρουσία στον ανώμαλο δρόμο της ζωής. Με ξαλαφρωμένη ψυχή, τονωμένο το ηθικό, με τη φράση στα χείλη τους, «θα νικήσουμε» άρχισαν αργά, αργά, να εγκαταλείπουν την αίθουσα»

Μάγειρας, 13.11.2002

Το κείμενο εκφράζει την άποψη του συγγραφέα

Όταν "κοιμάσαι" άλλος γράφει ιστορία
ο μετανάστης

 ΑΡΧΕΙΟ